ଭାରତ-ବାଂଲାଦେଶ: ବାଂଲାଦେଶର ସାମ୍ପ୍ରତିକ ପରିସ୍ଥିତି ଏହାର ଆଭ୍ୟନ୍ତରୀଣ ଏବଂ ବାହ୍ୟ ଚାପର ଫଳାଫଳ | କ୍ଷୁଧା, ବେକାରୀ ଏବଂ ମୁଦ୍ରାସ୍ଫୀତି ସହ ସଂଗ୍ରାମ କରି ବାଂଲାଦେଶ ଏହାର ନୀତି ଉପରେ ପୁନର୍ବିଚାର କରିବାକୁ ପଡିବ।
ଭାରତ-ବାଂଲାଦେଶ ବାଣିଜ୍ୟ: 1971 ମସିହାରେ, ସାମରିକ ଏବଂ ଅର୍ଥନୈତିକ ଶକ୍ତି ଉପରେ ଭାରତ ପାକିସ୍ତାନରୁ ବାଂଲାଦେଶକୁ ସ୍ବାଧିନତା ଦେଇଥିଲା। କିନ୍ତୁ ଆଜିର ପରିସ୍ଥିତିରେ, ଯେତେବେଳେ ବାଂଲାଦେଶ ନିଜେ ଭାରତଠାରୁ ନିଜକୁ ଦୂରେଇ ରଖିବାକୁ ଚାହୁଁଛି, ସେତେବେଳେ ଏହାର ଅବସ୍ଥା ଗୁରୁତର ହୋଇପଡିଛି। ଅଗଷ୍ଟ 2024 ରେ ଶେଖ ହସିନା ସରକାରଙ୍କ ପତନ ଏବଂ ଭାରତ ବିରୋଧୀ ବାହିନୀର କ୍ଷମତାକୁ ଆସିବା ପରେ ବାଂଲାଦେଶରେ ଅର୍ଥନୈତିକ ଏବଂ ସାମାଜିକ ଅବନତି ଆରମ୍ଭ ହୋଇଛି।
ଅର୍ଥନୈତିକ ଦୃଷ୍ଟିକୋଣରୁ ବାଂଲାଦେଶର ଭାରତ ଉପରେ ନିର୍ଭରଶୀଳତା ବହୁ ପରିମାଣରେ ରହିଛି। ବାଂଲାଦେଶର 94% ସୀମା ଭାରତ ସହିତ ଅଛି | ଏହି 4,367 କିଲୋମିଟର ଲମ୍ବା ସୀମା ଯୋଗୁଁ ବାଂଲାଦେଶର ବାଣିଜ୍ୟ ଏବଂ ସୁରକ୍ଷା ଭାରତ ଉପରେ ଅତ୍ୟଧିକ ନିର୍ଭରଶୀଳ | ଉଦାହରଣ ସ୍ୱରୂପ, 2022-23 ମସିହାରେ ଭାରତ ଏବଂ ବାଂଲାଦେଶ ମଧ୍ୟରେ ମୋଟ ବାଣିଜ୍ୟ 16 ବିଲିୟନ ଡ଼ଲାର ଥିଲା | ଏଥିରେ ବାଂଲାଦେଶର ଭାରତକୁ ରପ୍ତାନି ମାତ୍ର 2 ବିଲିୟନ ଡଲାର ହୋଇଥିବାବେଳେ ଭାରତରୁ ଆମଦାନୀ 14 ବିଲିୟନ ଡଲାର ଥିଲା। ଭାରତ ପଡୋଶୀ ଦେଶକୁ କପା, ଶସ୍ୟ, ଚିନି, ବୈଦ୍ୟୁତିକ ଉପକରଣ ଏବଂ ଇସ୍ପାତ ଭଳି ଉତ୍ପାଦ ପଠାଏ |
ଯଦି ଆମେ ବାଂଲାଦେଶର ଜିଡିପି ବିଷୟରେ କଥା ହେବା, ବୟନ ଶିଳ୍ପ ଏଥିରେ 11 ପ୍ରତିଶତ ଅବଦାନ ଦେଇଥାଏ | ଏଥିମଧ୍ୟରୁ ଭାରତ ସମୁଦାୟ କପା ଉତ୍ପାଦନର 35 ପ୍ରତିଶତ ବାଂଲାଦେଶକୁ ରପ୍ତାନି କରୁଛି। ଏହି ଉପାୟରେ ଯଦି ଭାରତ କପା ରପ୍ତାନି ବନ୍ଦ କରେ, ତେବେ ବାଂଲାଦେଶର ବୟନ ଶିଳ୍ପ ସ୍ଥିର ହୋଇପାରେ। ଚଳିତ ବର୍ଷ ଅଗଷ୍ଟରୁ ବାଂଲାଦେଶର ଅର୍ଥନୀତିରେ 2 ଲକ୍ଷ କୋଟି ଟଙ୍କା କ୍ଷତି ହୋଇଛି, ଯେଉଁ କାରଣରୁ ଜିଡିପି ଅଭିବୃଦ୍ଧି ହାର 6.3 ପ୍ରତିଶତ ଥିଲା, ତାହା ବର୍ତ୍ତମାନ 5 ରୁ କମ୍ ବୋଲି ଆକଳନ କରାଯାଇଛି। ଏହା ବ୍ୟତୀତ ମୁଣ୍ଡପିଛା ଆୟର ହ୍ରାସ ଏବଂ ମୁଦ୍ରାସ୍ଫୀତିର ବୃଦ୍ଧି ପରିସ୍ଥିତିକୁ ଆହୁରି ଖରାପ କରିଦେଇଛି।
ବାଂଲାଦେଶ ଉପରେ ଚୀନ୍ ଏବଂ ପାକିସ୍ତାନର ପ୍ରଭାବ
ପାକିସ୍ତାନ ଏବଂ ଚୀନ୍ ବାଂଲାଦେଶକୁ ଭାରତ ବିରୁଦ୍ଧରେ ପକାଇବାକୁ ଚେଷ୍ଟା କରୁଛନ୍ତି। ନିକଟରେ ବାଂଲାଦେଶ ପାକିସ୍ତାନରୁ 25,000 ଟନ୍ ଚିନି ଆମଦାନୀ କରିଥିଲା, କିନ୍ତୁ ଏହାର ମୂଲ୍ୟ ଭାରତ ତୁଳନାରେ ଅଧିକ ଥିଲା। ଆଣବିକ ପ୍ରଯୁକ୍ତିବିଦ୍ୟା ଯୋଗାଇବା ପାଇଁ ଚୀନ୍ ଏବଂ ପାକିସ୍ଥାନ ବାଂଲାଦେଶକୁ ପ୍ରଲୋଭିତ କରୁଛନ୍ତି, କିନ୍ତୁ ଏହି କାରଣରୁ ବାଂଲାଦେଶକୁ ଆନ୍ତର୍ଜାତୀୟ ପ୍ରତିବନ୍ଧକ ସାମ୍ନା କରିବାକୁ ପଡିପାରେ।